Patroni roku 2023

Sejm RP ustanowił patronów roku 2023. Sejm wybrał  siedmioro zasłużonych Polek i Polaków, w tym dwie kobiety. Patroni roku są zazwyczaj wybierani ze względu na związane z nimi równe rocznice, które przypadają na dany rok. Tak też jest tym razem. A oto oni: Aleksander Fredro, Maurycy Mochnacki, Wojciech Korfanty, Edmund Strzelecki, Aleksandra Piłsudska, Jadwiga Zamoyska, Jerzy Nowosielski.

Aleksander Fredro

– Aleksander Fredro twórca oryginalnej polskiej komedii, doskonale znał teatr europejski i jego tradycje, do których świadomie nawiązywał w swojej twórczości. Napisał kilkadziesiąt utworów scenicznych: jednoaktówek i komedii wieloaktowych, fars, grotesek i wodewilów, które szybko trafiały na sceny teatru lwowskiego, warszawskiego i krakowskiego. W roku 1818 napisał swą pierwszą komedię „Pan Geldhab”. Debiutem scenicznym Aleksandra Fredry była jednak jednoaktówka „Intryga na prędce, czyli „Nie ma złego bez dobrego”, powstała w roku 1815, pierwszy raz wystawiona w 1817. Jednym z najbardziej znanych dzieł Fredry są „Śluby panieńskie”, czyli Magnetyzm serca, pierwsza wersja tej pięcioaktowej komedii wierszem powstała w 1827, ostateczna – pięć lat później. Należy wymienić jako jeden z kanonów polskiej literatury, „Zemsta”, napisana prawdopodobnie w 1833 roku. Ponadto w twórczości lat ’30 należy wymienić także „Pan Jowialski” czy „Dożywocie”. Aleksander Fredro znany jest także jako twórca bajek, m.in. bajek i wierszy dla dzieci „Małpa w kąpieli”, „Paweł i Gaweł” czy „Osiółkowi w żłoby dano” – głosi tekst uchwały.

Maurycy Mochnacki

– 13 września 2023 roku przypada 220. rocznica urodzin Maurycego Mochnackiego – konspiratora, dziennikarza, krytyka literackiego, pianisty, członka niemal wszystkich ówczesnych tajnych sprzysiężeń przeciw Rosji w Warszawie i żołnierza Powstania Listopadowego, odznaczonego orderem Virtuti Militari, wielokrotnie rannego w kolejnych bitwach z Moskalami – podano w uchwale.

Wojciech Korfanty

Z okazji 150. rocznicy urodzin Wojciecha Korfantego uczczony ma zostać rok 2023. W uchwale podkreślono, iż jest to jeden z ojców naszej niepodległości i wielki syn śląskiej ziemi, który był między innymi wielkim społecznikiem, członkiem Ligi Narodowej, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz prowadził działalność redakcyjną i wydawniczą w pismach „Górnoślązak” oraz „Polak”.

Edmund Strzelecki

W 2023 roku obchodzi będziemy 150. rocznicę śmierci Pawła Edmunda Strzeleckiego, wybitnego badacza, podróżnika, odkrywcy i filantropa, pierwszego Polaka, który okrążył indywidualnie kulę ziemską w celach naukowych.

– Strzelecki opracował szczegółową mapę geologiczną Nowej Południowej Walii i Tasmanii. W 1843 roku wrócił do Europy, a dwa lata później wydał opracowanie naukowe o Australii pt. „Fizyczny opis Nowej Południowej Walii i Ziemi van Diemena”. Książka Strzeleckiego zawierała wyniki badań geologicznych, mineralogicznych, etnograficznych oraz informacje o klimacie, rolnictwie, faunie, florze i historii Australii i Tasmanii. Przez blisko 50 lat dzieło Strzeleckiego było niezastąpionym źródłem wiedzy o kontynencie – opisano w uchwale.

Aleksandra Piłsudska

Rok 2023 będzie też skupiony na obchodach 60. rocznicy śmierci Aleksandry Piłsudskiej – działaczki niepodległościowej, członkini Polskiej Organizacji Wojskowej i Polskiej Partii Socjalisty.

– W czasie I wojny światowej wstąpiła do Legionów Polskich, otrzymała przydział do oddziału wywiadowczo-kurierskiego I Brygady i została komendantką kurierek legionowych. Na terenie zaboru pruskiego przechowywała broń i przewoziła literaturę. Za działalność w POW została aresztowana, a następnie internowana w obozie w Szczypiornie. Po roku wróciła do Warszawy, gdzie aktywnie działała w POW […] W towarzystwie „Opieka” zakładała świetlice
z bibliotekami dla młodzieży. – przedstawiono jej sylwetkę w uchwale.

Jadwiga Zamoyska

W uznaniu zasług Jadwigi Zamoyskiej dla polskiego społeczeństwa i kształtowania wzorców postaw obywatelskich, uniwersalnego i ponadczasowego potencjału jej myśli wychowawczej, a także kulturotwórczej roli stworzonej przez nią i jej syna, Władysława Zamoyskiego, fundacji Zakłady Kórnickie, w setną rocznicę śmierci tej wybitnej postaci ogłoszono rok 2023 Rokiem Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej.

Jerzy Nowosielski

W 2023 roku przypada 100. rocznica urodzin Jerzego Nowosielskiego, którego określono w uchwale jako wybitnego malarza, rysownika, scenografa, pedagoga, filozofa, teoretyka sztuki i myśliciela religijnego, uważanego za jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy ikon. Był autorem wielu tekstów o sztuce i wierze.